جایگاه عراق در تعارضات خاورمیانه ای تهران-واشنگتن (2003-2014)

سرنگونی صدام در جنگ مارس 2003 و اشغال عراق به عنوان یکی از همسایگان اصلی ایران توسط آمریکا ، مباحثات علمی فراوانی را در مورد جایگاه عراق نسبت به تشدید یا کاهش تعارضات تهران- واشنگتن به وجود آوردکه در این راستا با¬علم به اهمیت موضوع درصدد هستیم که تاثیرجایگاه عراق به عنوان یک متغیر مستقل در کاهش یا افزایش تعارضات خاورمیانه ای تهران – واشنگتن، مورد ارزیابی قرار گیرد . بنابراین به منظور رسیدن به این هدف، سوال اصلی پژوهش بدین صورت مطرح می گردد که جایگاه عراق چه تاثیری بر تعارضات خاورمیانه ای تهران – واشنگتن دارد؟ براساس سوال مذکور، فرضیه پژوهش، بدین صورت بیان می گردد: اهمیت عراق باعث شده که این کشور در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا به عنوان دوقدرت صاحب نفوذ در این کشور، از جایگاه برجسته ای برخوردار شود وتقابل تاریخی آمریکا وایران سبب گردیده تا حوزه های تعارض در روابط دو جانبه افزایش یابد که مظاهر آن را می توان در شکل وماهیت حکومت، نحوه حضور سیاسی دو کشور و رویکرد نسبت به بازیگران داخلی، ژئوپلتیکی و انرژی عراق مشاهده نمود. بر این اساس نتایج حاصله از بررسی ها وتجزیه وتحلیل های انجام گرفته حاکی از این است که ارزیابی رویکرد دو کشور نسبت به عراق در چارچوب مسائل داخلی این کشور نظیر ژئوپلتیک، ژئواکنومیک (با تاکید بر انرژی)، نوع سیستم سیاسی وجهت گیری نسبت به بازیگران داخلی (شیعیان، کرده، اهل سنت) علی رغم پتانسیل بالا در اشتراک منافعی همچون امنیت سازی و توزیع قدرت بر پایه ی گسترش ساختارهای دمکراتیکی، به سمت تلاش هر یک در راستای کاهش نفوذ یا حذف دیگری در عرصه تعاملات سیاسی عراق نشانه رفته است. بنابراین جایگاه عراق به عنوان یکی از مهم ترین عرصه های مناسبات تهران - واشنگتن، به عنوان زمینه ساز تشدید مخاصمات و گستردگی رقابت این دوکشوردر منطقه خاورمیانه، قابل تحلیل است. با این وجود جمهوری اسلامی ایران به منظور تقویت پتانسیل درونی خود در جهت رقابت با واشنگتن و گسترش حوزه نفوذ خود در خاورمیانه و مخصوصاً عراق از یک سو باید به سمت اعتمادزایی و تنش زدایی با بازیگران داخلی (کردها، اهل سنت، شیعیان) منطقه ای (اعراب خلیج فارس و ترکیه ) وجهانی (اتحادیه اروپا )پیش رود و از سوی دیگر به تقویت مبادلات اقتصادی و فرهنگی با کشور عراق بپردازد. واژگان کلیدی: تعارض، سیاست خارجی ،ایران ،آمریکا ، عراق.